Eén van de uitdagingen in de glastuinbouw is om een optimaal microklimaat te creëren waarbij beoogde teelten optimaal kunnen groeien. Temperatuur, licht, vochtigheid en CO2 zijn de vier belangrijkste elementen die gedoseerd moeten worden in dit microklimaat. Fotosynthese is het belangrijkste natuurlijke mechanisme om planten te doen groeien. Lichtdoorlaatbaarheid en lichtbreking doorheen het dak van een serre en de serrewanden zijn zeer belangrijke beïnvloedende factoren. Warmtebehoud in de serre is van invloed op de teelttijd en de rekbaarheid van het teeltseizoen. Isolatie door het aanbrengen van schermen is dan ook al een tijd gangbaar in de sector. Doorheen de jaren heeft men hierbij echter ook ondervonden dat het spel van licht en warmte een invloed heeft op de vochthuishouding binnen de kas. Vocht staat in relatie tot de gezondheid van de plant en kan leiden tot schimmels en andere ziektes. Het gebalanceerd onder controle houden en regelen van het microklimaat kost bovendien veel energie in de vorm van warmte, licht en vochtregulering, energie die nog vaak geleverd wordt door fossiele brandstoffen.
In glastuinbouw maken telers reeds gebruik van beweegbare energieschermen of energiedoeken als energiebesparingsmaatregel (vooral op vlak van isolatie). De gebruikte schermen en doeken zorgen ervoor dat de nodige energie die aanwezig is in de kas minder verloren gaat.
Voorgaand onderzoek in het Exe-kas project (Wittemans & Bronchart, 2017) heeft aangetoond dat de performantie van bestaande energieschermen onvoldoende is en betere schermen extra energiebesparing kunnen opleveren in vergelijking met de huidige schermen. Het verschil met de huidige schermsystemen die beschikbaar zijn op de markt voor gebruik in de glastuinbouwsector is dat het nieuw type scherm ‘Energy-balancing’ (EB) is waardoor de gecapteerde energie in de kas vanuit de zon voldoende is om de kas op temperatuur te houden.
Het nieuwe schermsysteem bestaat uit 2 typen schermen: een EB dagscherm en een EB nachtscherm. De EB-dagschermen hebben een maximale lichttransmissie zodat er voldoende zonlicht in de kas straalt. Bij de EB-nachtschermen streeft men naar zoveel mogelijk isolatie zodanig dat de aanwezige warmte binnen in de kas blijft en niet naar buiten toe verloren gaat (= warmteverlies). Een EB-nachtschermsysteem is een superisolerend kasdek waardoor ’s nachts in de kas de verwarming uit mag. De schermen dienen vocht door te laten of in combinatie met een ontvochtingsysteem gebruikt te worden.
Wanneer beide Energy Balancing schermtypes gecombineerd worden met een ontvochtigingssysteem bestaande uit een dampwarmtepomp die de lucht ontvochtigt en warmte recupereert dan creëert men een klimaatneutrale kas.
Om dit te verwezenlijken dient het materiaal waaruit deze EB-dagschermen en EB-nachtschermen bestaan aangepast te worden zodat de schermen een grotere isolatiewaarde krijgen. Op die manier wordt het warmteverlies doorheen de dag beperkt en krijgt men een energiebalans zonder dat verwarming nodig is.
Tijdens het GLITCH-project werkte het team van WP 5 bestaande uit medewerkers en onderzoekers van ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek), Universiteit Gent, Proefcentrum Hoogstraten (PCH), Proefstation voor de Groenteteelt (PSKW), Maurice Kassenbouw en Universiteit Antwerpen in samenwerking met externe partners aan de ontwikkeling van deze schermen. Voor de resultaten over deze schermontwikkeling verwijzen we naar het schermontwikkelingsrapport (GLITCH, 2021d) de rapporten met de tussentijdse resultaten en de eindresultaten over proeven met EB-schermen in de paprikateelt en tomatenteelt (GLITCH, 2020a, 2020b), het rapport met de inzichten in de uitdagingen en kansen over energiebesparing in de paprikateelt en tomatenteelt (GLITCH, 2020c, 2021a, 2021c) en de marktverkenning naar de ontwikkeling van de EB-schermen (GLITCH, 2021b).
Tijdens de innovatie-ontwikkeling is het cruciaal dat er rekening wordt gehouden met de noden en wensen van de eindgebruikers. De innovatie dient immers zo goed als mogelijk op de eindgebruiker afgestemd te worden en rekening te houden met diens wensen en behoeften. Indien hier onvoldoende rekening mee gehouden wordt dan loopt men risico op ondermaatse adoptie van de innovatie in de markt en kan de innovatie falen. Tijdens de innovatie-ontwikkeling van de EB-schermen werden telers (eindgebruikers van EB-schermen) actief in de tomaten-, paprika- en komkommerteelt bevraagd over hun behoeften, wensen en percepties van EB-schermen. Wat vinden de telers van het systeem, waar liggen hun noden, hoe kan deze innovatie een oplossing vormen voor bepaalde problemen, hoe wordt de teeltkwaliteit gegarandeerd, waar houden zij rekening mee, wat zijn hun bedenkingen, etc.
Dit rapport geeft inzicht in de adoptiebereidheid van telers uit Vlaanderen en Nederland actief in de tomaten-, paprika- en komkommerteelt naar Energy Balancing schermen. Concreet geeft het een overzicht van 2 interventies die hebben plaatsgevonden bij telers uit regio Vlaanderen en Nederland tussen september 2019 en november 2020. De eerste interventie bestond uit een groepsbevraging van telers die aanwezig waren op de open dag paprika georganiseerd vanuit Proefstation voor de Groenteteelt te Sint-Katelijne-Waver (PSKW) in september 2019. De tweede interventie bestaat uit een afname van 22 diepte-interviews met telers uit Vlaanderen en Nederland. Zowel de groepsbevraging als de diepte-interviews vonden plaats in de periode dat de EB-schermen en de dampwarmtepomp als bijhorend ontvochtingingssysteem nog in ontwikkeling waren. Daarom werden de telers bevraagd over het concept van deze innovatie. Aangezien de schermontwikkeling zich in een verder gevorderd stadium bevond dan de dampwarmtepomp op het moment van interviewafname ligt de focus van dit rapport voornamelijk op de EB-schermen.
Bent u benieuwd geworden naar de resultaten van dit onderzoek?
OVERIGE NIEUWSBERICHTEN
